Một lần nữa TT Chính Phủ phát hành chỉ thị khẩn về quản lý và điều hành đất đai, trong số đó việc “lấp” lỗ hổng trong cơ chế thu hồi đất là điểm cần ưu tiên hàng đầu.
Cơ chế thu hồi đất được mô tả bằng việc dễ hiểu là nhà nước bằng một quyết định hành chính lấy đất của một hay một số lượng dân cư giao cho người khác, tiền đất đền bù và tiền thu từ việc giao đất cũng do Chính phủ tự quyết định. Đây chính là cơ chế mà trong đó tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng cực kỳ lớn.

40 móng biệt thự nghỉ dưỡng hạng sang đang rất được khởi công không phép đã bị phát hiện ở khu vực bán đảo Sơn Trà, nơi được mệnh danh là lá phổi xanh của TP Đà Nẵng.
>>> Xem thêm thị trường mua và bán đất nền còn gì sau cơn sốt ảo?
Thuận lợi trong thu hút đầu tư?
ở những nước đang nâng tầm phát triển trong khu vực ĐNA cũng không có cơ chế “thu của anh này giao cho anh kia” như vậy nữa. Ngay Trung Hoa, cơ chế này chỉ tồn tại tại 1 chừng mực nhất định, nhưng họ có những cấu thành giá, tính toán bảo đảm một cơ chế thỏa đáng cho dân cư. Ở Việt Nam cơ chế này còn rất rõ ràng.
Người này sử dụng không tốt bằng người kia thì nhà nước lấy để giao cho người kia là hợp lý, thể hiện quyền lực của toàn dân. Và có như vậy, quốc gia mới phát triển đúng hướng, mới vì lợi ích chung. Nhưng lập luận như vậy, thực ra cũng chứa đầy nghịch lý ở bên trong.Có khá nhiều ý kiến muốn đảm bảo cơ chế đó được liên tục, bằng cách bảo đảm về nguyên lý đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Chính phủ giữ vai trò quyết định hành động.
Lãnh đạo nhiều bản địa cũng nói rằng, đây là một “miếng võ” rất thuận lợi để thu hút góp vốn đầu tư. Bởi có đất thuận tiện, sẽ có những Dự Án BĐS dồn đến, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng. Lập luận này nghe ra dường như hợp lý, nhưng sự thực là tất cả chúng ta cũng sẽ có thể có nhiều cách khác làm cho môi trường góp vốn đầu tư tốt hơn, đi lên bền lâu hơn.
trong các Dự Án BĐS, khi thu hồi đất, tất cả chúng ta luôn gặp phải sự phàn nàn của dân. Gần như là 90% quan điểm cư dân nói rằng số chi phí nhận được đi mua một mảnh đất ở địa thế, điều kiện tương tự là không có khả năng. Bên gần đó, những tương hỗ cho cư dân để giải quyết và khắc phục về sinh kế, không chuyển biến đời sống ở nơi tái an cư chưa thỏa đáng. Tức là họ bị buộc phải thay đổi môi trường sống, nhưng tất cả chúng ta lại không tạo đủ điều kiện kèm theo cho việc thay đổi đó diễn ra thuận lợi.
dân cư cũng phàn nàn cái cớ để thu hồi đất còn thiếu công khai minh bạch. Ra một quyết định thu hồi - nhưng tại sao lại thu hồi của người này mà không thu hồi của người khác? Chỉ một lượng người đang phải hy sinh quyền lợi riêng của mình cho sự phát triển chung chứ không phải mọi người cùng hy sinh cho sự nâng tầm phát triển đó.
Có cái gì đó còn chưa cụ thể từ đầu tư và quy hoạch cho đến chủ trương đầu tư, chủ trương thu hồi đất, bàn giao đất. Đó là 1 điểm cần phải làm công khai minh bạch. Ví dụ, chúng ta thấy thể hiện con đường đang đi thẳng, tự nhiên lại vẹo đi một tý.
>>> Xem thêm Bí Quyết Mua bán nhà giá rẻ Tại TP.Hà Nội
Tạo cơ chế công khai minh bạch
nhìn nhận sòng phẳng, tất cả chúng ta đã chiếm lĩnh tiến Sở rất nhiều trong điều hành quản lý đất đai nhưng tất cả chúng ta chưa thay đổi thỏa đáng từ cơ chế bao cấp sang cơ chế thị trường. Chúng ta đã cũng luôn tồn tại bước đổi mới rất quan trọng về tài chính đất đai. Từ chỗ không có giá, đến năm 1993, chúng ta nhận thức đất có giá. Nhưng giá đất do nhà nước qui định chứ không chấp nhận giá thị phần.
Đến 2003, tất cả chúng ta chấp nhận giá thành của đất bán theo giá thị trường. Nhưng đến thời điểm này giá thành của đất bán do Chính phủ qui định vẫn chưa ngang bằng giá thị trường. Khoảng cách xa nhất - như ở Hà Nội là 1 tỷ đồng/m2 ở Hàng Bài nhưng giá qui định có 81 triệu đồng/m2. Nơi cách nhau xa nhất đến 90%, nơi gần nhất khoảng cách đây cũng là 30%. Chúng ta nỗ lực lớn, nhưng hoàn toàn chưa đạt được kiến nghị của thị trường.
trong các dự án thu hồi đất, nhất thiết phải có cơ chế đảm bảo quyền lợi bền vững lâu dài cho người dân. Họ không có khả năng chỉ được trả một cục tiền để rồi muốn đi đâu thì đi. Nguyên lý tốt nhất trên quốc tế đã xác lập là phải gắn người đầu tư với nông dân về mặt lợi ích, quyền lợi. Và phải gắn mãi trong giai đoạn dự án Bất Động Sản đó, từ khi thực hiện cho tới lúc dự án đó thu lợi.
Ví dụ trên quốc tế, người ta dùng cơ chế thuê đất.
Tức là chủ đầu tư chỉ được thuê đất của người đang sử dụng đất, thuê đúng trong niên hạn mà dự án đó vận hành. Nếu Dự Án BĐS được phê duyệt 50 năm thì chủ đầu tư dự án thuê đất của nông dân 50 năm, trong tiến trình anh vẫn bắt buộc phải trả tiền thuê đất cho người nông dân.
chủ đầu tư phải thuê nông dân làm việc trong dự án Bất Động Sản đó, tất yếu nông dân phải học thêm. Tức là dự án đầu tư không phải chỉ đảm bảo lợi ích cho Chính phủ, quyền lợi cho chủ đầu tư mà cần phải bảo đảm lợi ích cho cả người dân có đất, người bị ảnh hưởng tác động bởi Dự Án BĐS và cả cộng đồng bản xứ nơi có dự án Bất Động Sản.
Có một cơ chế rất quan trọng, khi chuyển đổi đất từ địa điểm NNTT sang đất đô thành, người ta có khả năng kết hợp việc thu hồi đất với việc qui hoạch khu đất mới cho tất cả những người dân mất một diện tích lớn đất phi nông nghiệp, với giá trị tăng lên rất nhiều. Để ngoài vấn đề nhận một khoản đền bù, họ vẫn còn một phần đất ở đô thị sẽ hình thành. Cơ chế này chủ yếu các nước đang làm và đều chấp nhận, nhưng ta thì gần như là chưa tiến hành được gì.
Hiện giờ toàn bộ tổng thể các cơ chế kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm luật về đất đai nói chung, tất cả chúng ta đều có cả. Giám sát từ Trung ương đến bản địa, từ Hội đồng nhân dân đến các Sở, ban, ngành… giải quyết từ vi phạm hành chính đến hình sự.
Chế tài giải quyết cũng rất nghiêm khắc. Vấn đề ở đây chính là từ phía những người dân có nghĩa vụ và trách nhiệm phải làm sao tạo được 1 cơ chế công khai minh bạch trong toàn bộ tổng thể các giai đoạn thanh tra, giải quyết sai phạm về đất đai. Đặc biệt quan trọng, xử lý không còn vùng cấm đối với các sai phạm trong điều hành, sử dụng đất đai.